ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ ΕΡΥΘΡΩΝ
Κατά τον δεύτερο βιογράφο του Οσίου,τον Θεόδωρο Πρόδρομο ή Πτωχοπρόδρομο (1115 - 1160 ή 1100 - 1170) (βλ.Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου,στο ίδιο ,σσ. 73-100 και ειδικότερα σσ.79-83),τα αναφερόμενα στην εγκατάσταση και αποχώρηση του Οσίου απο το Φιλάγριον όρος,μετά την επιστροφή του απο την Γαλικία της Ισπανίας,περιγράφονται ώς εξής:
''... διττήν ἐκεῖθεν πρός Θήβας ποιεῖται τήν ἐπανάζευξην ,ἑῶ
την ἐντεῦθεν περί τό Φιλάγριον οὕτω καλούμενον ὅρος του ἀνδρός ἀναχώρησην ,τήν κελλουργίαν ,τἆλλα ὅσα ὁ με ποιῆσαι καί ἐπιχείρηκε και ἐσπούδακεν ,... Ἀττικῆς τε καί Βοιωτίας ἐστί μεθόριον ,καί τῷ χωρίῳ κλῆσις Μυούπολις
τούτῳ δ' ὅρος αὑχμηρον παράκειται καί τραχύ ,μήτε ὕδατός που φλεβίοις διηκόμενον ,μήτε καρπῷ τό παράπαν παραμυθούμενον, οὐκ ἀνθρώποις μόνον ,ἀλλ' ἤδη καί αὑτοῖς θηρίοις διά τήν δυσκολίαν ἀπρόσβατον ,καί μόναις τάχα ταῖς διψητικωτάταις ἐλάφοις οἰκούμενον.
πρός ὁ Θεός καλεῖ τόν Μελέτιον, ...οὕτω γοῦν ὁ μέγας
(σ.σ ενν. Μελέτιος) τῷ τόπῳ προσβάς ,καί τόν αὐτοῦ που ναόν τοῦ Κυρίου ἡμῶν καί σωτῆρος Χριστοῦ καταλαβών (σ.σ το οποίο έχει ταυτιστεί με το ερειπωμένο σήμερα Ευκτήριο του Σωτήρος,βλ. Αναστασίου Ορλάνδου ,ό.π σσ. 48-53),οὐ διέλειπεν ἐν τούτῳ νεούμενος ἐαυτῷ νεώματα , ...
οἰκοδομεῖ καί ἄλλα δύο θεία τεμένη πρός τῷ ρηθέντι , καί τό μέν ,ἐπί τῇ πανσέμνῳ σεμνύνει κλήσει τῆς Θεομήτορος
(σ.σ το οποίο έχει ταυτιστεί με την σημερινή ερηπωμένη Μονή της Ζωοδόχου Πηγής στο Δερβενοσάλεσι ,βλ. Χαράλαμπου Μπούρα ,Δελτίον ΧΑΕ,Τόμος ΙΖ' 1993-1994,Αθήνα ,1994,σσ.25-36,όπου και η παλαιότερη βιβλιογραφία),τό δέ,τοῦ Θέσβηθεν Ἠλιού ποιεῖται ὁμώνυμον.(σ.σ. το οποίο ταυτίζουμε με την σημερινή Ι. Μονή του θέματος) ἐφ οἵς τούς ὁσημέραι ἀποταττομένους ἐγκατατάτει ... πρῶτα μέν την ἐπικλήσει τῶν ἀσωμάτων τοῦ Συμβούλου μονήν (σ.σ. ενν. την μετέπειτα Μονή Οσίου Μελετίου ) εἰσποιεῖται καί κοσμιωτέραν ἐν ἀκαρεῖ καί μείζονα δείκνυσιν ... εἶτα καί ἕτερα πρός τοῖς τέρασιν εἴκοσιν εὑκτήρια (σ.σ ενν. τα εικοσιτέσσερα λεγόμενα Παραλαύρια της Μονής Οσίου Μελετίου) δομησάμενος , ...
ἀλλ' ἀνατρεχέτω πάλιν ὁ λόγος καί τήν ἐπ' ὀνόματι του ζηλωτοῦ Ἠλιού δομηθεῖσαν τῷ μακαρίῳ καταθρείτω μονήν ,καί τό περὶ ταύτην αὑτό θαυμαζέτω καινόν τερατούργημα.καλός μέν γάρ καί ἀνακεχωρημένος ὁ τόπος .καί ὄντως ἄλλο Χωρήβ ,ἐν ἐαυτῷ τον Ἠλίαν ὑποδεχόμενον .
ἀλλ' ὕδωρ ἦν οὑδαμοῦ τάχα γάρ ἔκλεισε κἀνταῦθα τούς οὐρανούς ὁ Θεσβίτης,καί οὑ μόνον ἀφ' ὕψους ὑετόν οὐκ ἔδωκεν ἐπὶ γῆς ,ἀλλ' οὐδέ ἀπό γῆς ἀναρραγῆναι φλέβα γόνιμον συνεχώρησεν.ήσχαλλον οὖν τό πλῆθος τῶν μοναστῶν ,καί οὐκ εἶχεν ὅ τι τῷ αὑχμῶ χρήσαιντο ἐγόγγυζον μέν οὖν οὐδέ οὕτω κατά τοῦ ἐαυτῶν Μω'υ'σέως ,τήν θαυματουργόν τε ὅμως ράβδον ἀνεκαλοῦντο ἡ δέ,τῶν παλαιῶν αὐτῆς θαυμάτων ὥσπερ ἐπιμνησθεῖσα ,πλήτει πέτραν πάλιν ἐν τῇ ἐρήμῳ ,καί πηγάς ὑδάτων ἐξ ἀκροτόμου πηγάζεται.
και τό ὕδωρ ,... καθαρώτατόν τε καί ποτιμώτατον ... ''(σ.σ ενν.η πηγή που βρίσκεται σε απόσταση 35,00 μ. Νότια της Μονής ,η οποία συνιστά σπάνιο εύρημα τεχνικού έργου της εποχής ίδρυσης της Μονής ,που εντοπίσαμε και πρόκειται σύντομα να δημοσιεύσουμε ,και αποτελεί μέχρι σήμερα τον μοναδικό πόρο πόσιμου νερού για μοναχούς και επισκέπτες).
Από τα ανωτέρω προκύπτει το συμπέρασμα ,στο οποίο είχαμε καταλήξει και αναφέρει ,ήδη από το έτος 2009 ,στην Τεχνική Περιγραφή της Μελέτης μας για την αποκατάσταση τμημάτων της Νότιας και Ανατολικής πτέρυγας της Μονής,που εγκρίθηκε με την υπ' αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΔΑΒΜΜ/4963/95/12.1.2010 Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού ,μετά από σύμφωνη γνώμη τόσο της τότε Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων όσο και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ,ότι η σημερινή Μονή Προφήτη Ηλία Ερυθρών μπορεί να ταυτιστεί με την Μονή που ίδρυσε και οικοδόμησε ο Όσιος Μελέτιος ,περί το έτος 1090.
Το συμπέρασμά μας αυτό βασίζεται ,αφ' ενός μεν,στο όνομα της Μονής ,αφ' ετέρου δε,στο αυχμηρό και τραχύ και άνυδρο φυσικό περιβάλλον,ως και στην υπάρχουσα εκεί μοναδική πηγή νερού,που παραμένει μέχρι σήμερα 《καθαρώτατον και ποτιμώτατον》.
Κατά συνέπεια , ο μεν ορεινός όγκος προς Νότον του μοναστηριακού συγκροτήματος (σ.σ σημερινό όρος 《Πάστρα》 (αρβ.) = Καθαρό ,ίσως 《το Όρος των Καθαρών》 ενν.Μοναχών ,λόγω των πολυάριθμων Μονών και Παραλαυρίων της περιοχής)μπορεί να ταυτιστεί με το Φιλάγριον όρος ,ο δε σημερινός οικισμός των Ερυθρών (σ.σ πρώην 《Κριεκούκι》 (αρβ.)= 《κρίε-κούκι》 = 《κεφάλι κόκκινο》),να ταυτιστεί με το χωρίον Μυούπολις ,του βίου του Οσίου Μελετίου ,που εκτίθεται από τον δεύτερο βιογράφο του Θεόδωρο Πρόδρομο ή Πτωχοπρόδρομο (βλ. Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου ,ό.π.,σ.18 και υποσ.σ.35).
Απόσπασμα από την Αρχιτεκτονική Μελέτη Στερέωσης και Αποκατάστασης Καθολικού της Ιεράς Μονής Προφήτη Ηλία Ερυθρών,του κ. Νικολάου Χαρκιολάκη Αρχιτέκτονα Μηχανικού Ε.Μ.Π.-Αναστηλωτη YORK/U.K.Επίτιμου Διευθυντή Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνημείων Υπουργείου Πολιτισμού.
